Alma TV контентті басқару департаментінің директоры Ғазиза ЖАППАРОВА:
ЗАҢСЫЗ КОНТЕНТ АҚПАРАТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІККЕ ҚАТЕР ТӨНДІРЕДІ

Қазақстандық медиарынок үнемі өзгеріс үстінде. Оқтын-оқтын жаңа өнімдер мен ақпарат таратудың жаңа тәсілдері пайда болып жатады. Жақын болашақта телекоммуникация саласын қандай өзгерістер күтіп тұр, дағдарыс кезінде компаниялар қандай мүмкіндіктерге ие болады, кабельді операторлар қандай проблемалармен күресіп жатыр? «Интерфакс-Қазақстан» агенттігі тілшісінің осы және өзге де сұрақтарына Alma TV компаниясының Контентті басқару департаменті директоры Ғазиза ЖАППАРОВА жауап береді.

 

- Нарықтан қандай өзгерістер күтесіз? Алдағы уақытта қандай өнімдер мен технологиялар сұранысқа ие болмақ?

- Медиарыноктағы өзгерістер ең алдымен ақпарат тасымалдаудың жаңа түрлеріне байланысты болмақ. Яғни, IPTV және ОТТ қызметін дамыту. Сонымен қатар, VOD – бейнематериалға немесе кинофильмге тапсырыс беру саласында жақсы өзгерістер болуы мүмкін. Эфирлік телеарналар белсенділікті күшейтуге мәжбүр болмақ. Олар өз өнімдерін мақсатты аудиторияға үйреншікті стримингтік ресурстар арқылы ғана емес, өз контентін интернет, әлеуметтік желілер арқылы көрерменге жеткізу жолдарын да іздей бастайды.

 

- Контент өзгере ме?

- Меніңше, контент жағынан айтарлықтай үлкен өзгеріс бола қоймайды. Келесі жылы контенттің саны мен сапасына дағдарыстың әсері анық байқала бастамақ. Себебі, каналдардың оған бөлетін бюджеті едәуір қысқарады. Нәтижесінде контент қарапайым бола түседі: декорациясы қарапайым, ауқымы қазіргіден тарлау жобалар пайда болмақ. Бірақ, сериал түсіру индустриясы дамиды деп ойлаймын. Менің түсінуімше, соңғы кезде телеарналар басшылары жоғары деңгейде түсірілген отандық сериалдардың көрермен тарапынан қызығушылық тудыратынына, бәсекеге түсіп, жоғары рейтинг жинай алатынына көз жеткізе бастады.  

 

- Дағдарыс біздің медиарынокқа қалай әсер етеді деп ойлайсыз?

- Мен дағдарысты жаңа мүмкіндіктер уақыты деп қабылдаймын. Дағдарыс рынокта сапалы өзгерістерге түрткі болатын катализатор рөлін атқарады. Бәсекелестік міндетті түрде күшейеді: продакшн компаниялар мен продюсерлік орталықтар төмен бағаға сапалы өнім ұсына бастайды. Меніңше, дағдарыс кезінде телеарналар мен продакшн компаниялар бірлесіп, келісіп жұмыс істеуге, сол арқылы қиын кезеңдерден шығуға тырысуы тиіс. Бұл телеарналарға да, телеконтент өндірушілерге де көмектеседі әрі салаға да жақсы ықпал жасайды.

 

- Сарапшылардың бір бөлігі телевидениенің болашағы жоқ деп жатады. Осыған қатысты пікіріңізді білсек?

 

- Телевидение «өле бастады», үйреншікті ТВ мен Интернет арасында қақтығыс жүріп жатыр дегенді айтушылар көп. Бірақ, телевидение – жаппай көпшілікке арналған өнім. ТВ пайдаланушылардың бәрі бірдей ғаламтор желісіне көше қояды дегенге күмәнім бар. Сондықтан, телевидение болды, бар және болашақта да болады деп есептеймін. Ол Интернетпен қатар өмір сүре бермек. Бір кезде театрды да «ажал» құшады, оның орнын кино өнері басады дегендер болған. Өздеріңіз көріп отырғандай, өнердің аталған екі түрі де тамаша дамып жатыр. Қазіргі таңда біз телевидениенің интернетпен тамаша үйлесімді ықпалдасып жатқанына көз жеткізіп отырмыз. Болашақта бұл тенденция күшейе түседі: ТВ сериалдар мен шоулардың кейіпкерлері әлеуметтік желілерде таныла бастаса, желіде миллиондаған көрерменнің көзайымына айналған роликтердің персонаждары ТВ жұлдызына айналып жүр.

Бүгінде аудиторияға таңдау құқы беріліп отыр: ұялы телефонына телевидение немесе бейнеақпарат енгізгісі келетіндер ОТТ қызметін пайдалана алады. Ол белгілі бір арнаны онлайн режимінде көруге мүмкіндік береді немесе мұрағатқа сақтап қойып, кейінірек қарауға да болады.

 

- Компания өз бизнесін дамытуға қанша инвестиция салып отыр?

- Биылғы жылы компания инвестиция көлемін былтырғыдан едеуір арттырды. Біздің болжамымызша, 2015 жылдың соңында көрсеткіш 2015 жылмен салыстырғанда кем дегенде үш есе көбейеді. Инвестиция одан кейінгі жылдары да арта түспек.

Біз жаңа қондырғыларға, тірек желілері құрылысына, жаңа өнімдер мен клиенттерге қызмет көрсету саласына мол қаржы құйып отырмыз. Оған қоса, жақын арада іске қосылғалы отырған IPTV қызметі де белгілі бір шығынды талап етеді.

 

- AlmaTV Қазақстан нарығындағы үлесі қандай?

- Бүгінгі күні AlmaTV Қазақстанның кабельді телевидение нарығындағы көшбасшылардың бірі екені даусыз және біз осы абыройымызды нығайту жолында көп жұмыс істеп жатырмыз. Компания IPTV және OTT сынды жаңа қызмет түрлеріне ерекше үміт артып отыр. Біз аталған қызмет түрлерін осы жылдың ақырына дейін тұтынушылардың назарына ұсынамыз деп ойлаймын. 2016 жылдың соңына дейін 15 000 абонентке осы қызмет түрлерін көрсетеміз деп жобалап отырмыз.

 

- Компанияның рыноктағы үлесін ненің есебінен арттырмақшысыздар?

- Мен контент жасаушы ретінде үнемі эксклюзив іздеймін. Мәселен, біз Чемпиондар лигасы, Еуропа лигасы мен Суперкубок (UEFA), Гауһар лига (IAAF) ойындарын ақылы ТВ желілер арқылы эксклюзивті трансляциялау құқын сатып алдық. Бұл аудиторияны молырақ тартып, AlmaTV желісіндегі абоненттер санын арттыруға және абоненттерімізге ұсынылатын эксклюзивті ұсыныстарды дамытуға мүмкіндік береді. Қазір біз тағы бірқатар лицензияларды қарастырып жатырмыз. Олар тек спорт ойындарымен шектелмейді. IPTV және OTT қызметтерінің іске қосылуы да компанияның рыноктағы үлесін арттыра түсетіні даусыз.

 

- Еліміздегі кабельді ТВ операторлары қандай қиындықтарға кезігіп жатыр?

- Өкінішке орай, эксклюзивпен жұмыс істеу кезінде қарақшылықтан (пираттық) құтылу мүмкін емес. Fox, Discovery сынды алып компаниялар эксклюзивті контент өндірісіне орасан зор қаржы салады және оны авторизацияланған желілер арқылы көрсетеді немесе контентті көрсету құқын сатады. Сол арқылы олар «Тақтар таласы» («Игра престолов») немесе «Ілдәлда» («Карточный домик») сынды қымбат әрі ірі жобаларды түсіруге жұмсалған инвестицияны қайтарып алады. Өкінішке орай, рынокқа заңсыз еніп, бір тиын төлеместен контентті абонентке «ұрлап» сататын пираттар, алақолдар баршылық. Мен мұны біздің рыногымыздың, саланың үлкен бір дерті дер едім және онымен күресті күшейте түсу қажет деп ойлаймын.

 

- Оған қарсы күрес қандай деңгейде?

- Бізде мұнымен жергілікті атқару органдары айналысады. Оларға «Телерадиохабартарату туралы» заң негізінде тиісті өкілеттік берілген. Кей жағдайда Байланыс, ақпараттандыру және ақпарат комитетінің аумақтық органдары да тексеру жүргізеді. Сонымен қатар, құқық иеленушілердің көпшілігі өз телеарналарының хабарларын заңсыз таратушылармен өз бетінше күреседі. Олар өз мүдделері мен құқықтарының бұзылғанын дәлелдейтін айғақтарды жинап, өкілетті органдарға, сотқа шағымданады. Сондай-ақ, құқық иелері ақылы ТВ операторларының абоненттік базасына жиі-жиі аудит жүргізіп отырады. Өйткені, біздің елімізде белгілі бір желі абоненттерінің нақты санын азайтып көрсету арқылы түсетін табысты жасырып-жабу фактілері аз кездеспейді. Салдарынан мемлекеттік бюджет салықтан қағылады.  

Яғни, заңсыз хабар таратуға қарсы күрес бәрімізге ортақ. Және ол соңғы кезде жүйелі түрде әрі дер кезінде жүргізіліп жатыр. Мәселен, жуырда Қарағанды облысының Ақтау ауылында ақылы телевидение қызметін заңсыз көрсетіп келген «пираттың» қызметі тоқтатылғаны белгілі болды.
 

- Заңсыз ретрансляцияны қалай анықтауға болады?

- Шын мәнінде бұл өте күрделі әрі көп еңбекті қажет ететін процесс. Ол үшін өкілетті орган немесе телеарнаның өзі «пираттың» кінәсін дәлелдейтін айғақтарды жинауы тиіс. Алдымен оған ескерту жасалып, каналдарды заңсыз трансляциялауды тоқтату туралы талап қойылады. Пираттықпен айналысатын компания құқық иесінің, телеарнаның немесе өкілетті органның талаптарын ескермеген жағдайда оған қатысты іс қозғалуы да мүмкін. Сондықтан заңсыз қызметті тұтынушылар кез-келген сәтте контенттен айырылып қалуы мүмкін екенін есте сақтағаны жөн.

 

- Заңсыз трансляциядан қандай зиян келуі мүмкін?

- Біріншіден, қарақшылықпен айналысатындар мемлекеттік бюджетке салық төлемейді. Біздің әріптестеріміз, адал операторлар Ұлттық кәсіпкерлер палатасына осы мәселені шешу жөнінде өтініш жасаған болатын. Қазіргі таңда «көлеңкелі» тарелкалардың басым бөлігі Қазақстанда тіркелмеген спутниктік операторларға тиесілі. Пираттар абоненттерден ай сайын ақы алып отырады. Алайда, олардың табысы есептелмегендіктен салық төленбейді. Елімізде мұндай тарелкалардың саны 1 миллионға жуықтайды. Енді бюджеттің қаншама қаржыдан қағылып отырғанын есептей беріңіз. 

Екінші мәселе – «пираттардың» біздің елде тіркелмеген телеарналарды трансляциялауы. Бұл түптеп келгенде, біздің ақпараттық қауіпсіздігімізге қатер төндіреді. Себебі, олар бақыланбайтын контентті таратып отыр. Яғни, қарақшылықпен айналысатын операторлар елдегі конституциялық құрылымды күштеп өзгертуді, Қазақстан республикасының тұтастығын бұзу, мемлекет қауіпсіздігінің іргесін шайқалту, экстремизм мен терроризм сынды тағы да басқа заңсыз іс-қимылдарды насихаттайтын арналарды трансляциялауы мүмкін. Сонымен қатар, олардың порнографиялық, жыныстық-эротикалық сипаттағы кинолар мен бейнематериалдарды таратпайтынына сенім жоқ. Бұл күресуді қажет ететін үлкен проблема.

Үшіншіден, «көлеңкелі» спутниктік операторлардың хабар тарату желісінде Қазақстан республикасының әлеуметтік-экономикалық және мәдени дамуы саласындағы мемлекеттік саясатты паш ететін телевизиялық бағдарламалар мүлдем жоқ. Бұл да Қазақстандағы біртұтас ақпарат кеңістігіне кері әсер етпей қоймайды. Осылайша, Қазақстан аумағында жұмыс істеп жатқан шетелдік заңсыз спутниктік операторлардың қызметі ұлттық және халықаралық заңдарды белден басып отыр.

 

- Компанияның жақын болашаққа арналған жоспарлары қандай?

- Біз абоненттерімізге ыңғайлы болуы үшін платформалар санын арттырып, желідегі телеарналар спектрін кеңейтуді және HD сапасындағы телеарналар санын көбейтуді жоспарлап отырмыз. Өзіміздің жеке тауашалы телеарналарымызды іске қоспақшымыз. Сонымен қатар, цифрландыруды да тоқтатпаймыз. Бұл біздің қызметіміздің негізгі бөлігі болып табылады. Біз баламалы кабельді телеарнадан таратылған хабарлардың дыбысы мен суреті нашар, шуы көп болатынын жақсы түсінеміз. Бұл кешегі күннің технологиясы. Сондықтан желілерімізді цифрландыруды белсенді түрде қолға алып, инвестицияны көбейтіп жатырмыз. Сондай-ақ, желтоқсан айының орта шамасында біз Alma TV абоненттері арасында ұтыс ойынын өткізбекшіміз. Бәйгеге Алматы мен Астанадағы пәтерлер тігіледі. Қазір осы шараға қызу дайындық жүріп жатыр.

 

- Сұқбатыңыз үшін рахмет!

Қараша, 2015
© 2024 "Интерфакс-Қазақстан" агенттігі
Пайдаланғанда сілтеме жасау міндетті

Айдарлар мұрағаты